Đọc Nhưng nó phải bằng hai mày và phân tích nghệ thuật gây cười qua lời nói của thầy lí ở cuối truyện
 

Bài làm

Thầy lí cũng xoè năm ngón tay trái úp lên trên năm ngón tay mặt, nói :

ư Tao biết mày phải...nhưng nó lại phải... bằng hai mày

Trong câu nói của lí trưởng có sử dụng hình thức chơi chữ, từ đó mà tạo nên tiếng cười. Từ "phải" ở
đây là một từ đa nghĩa. Nghĩa thứ nhất là chỉ lẽ phải, chỉ cái đúng, tức là từ chỉ tính chất. Nhưng
khi từ này kết hợp với từ chỉ số lượng ("bằng 2") thành cụm: "phải bằng 2", thì nghĩa của nó lại là
định lượng cho mức tiền lo lót của Cải và Ngô với lí trưởng. Bằng nghệ thuật chơi chữ như vậy, chỉ
trong một lời thoại ngắn, tác giả đó đưa người đọc đi từ trạng thái "tưởng là thế này" (tưởng
"phải" là lẽ phải) đến "hoá ra thế kia" (hoá ra "phải" ở đây lại là mức tiền) trong tích tắc. Lời
nói của lí trưởng vừa có cái vô lí, vừa có hợp lí. Vô lí khi đặt nó trong một phiên toà bình
thường, hợp lí khi ta đặt nó vào mối quan hệ thực tế giữa các nhân vật. ở đây lí trưởng nói bằng
mối quan hệ thực tế đó, tức là cái "lí thực" bên trong đó thay thế cho nhau và thay cho pháp lí ư
lẽ công bằng. Từ đó người đọc mới bất ngờ vỡ lẽ về bản chất : tư lợi từ việc công một cách hồn
nhiên và trắng trợn của lí trưởng. Một nền công lí được thực thi như thế, do những con người như
thế nắm giữ. Thật là nực cười. Tiếng cười được
bật ra khi quá trình nhận thức kết thúc.