Soạn bài chương trình tiếng địa phương phần tiếng việt lớp 9 t2

[adminbao]

1. Tìm những từ ngữ địa phương đã được sử dụng trong các đoạn trích (trích từ truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng) sau đây:
a) Mỗi lần bị xúc động, vết thẹo dài bên má phải lại đỏ ửng lên, giần giật trông rất dễ sợ. Với vẻ mặt xúc động ấy và hai tay vẫn đưa về phía trước, anh chầm chậm bước tới, giọng lặp bặp run run:
- Ba đây con !
- Ba đây con !
b) Nghe mẹ nó bảo gọi ba vào ăn cơm thì nó bảo lại :
- Thì má cứ kêu đi.
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng :
- Vô ăn cơm !
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi "Ba vô ăn cơm". Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra :
- Cơm chín rồi !
Anh cũng không quay lại. Con bé bựcquá, quay lại mẹ và bảo :
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
c) Bữa sau, đang nấu cơm thì mẹ nó chạy đi mua thức ăn. Mẹ nó dặn, ở nhà có gì cần thì gọi ba giúp cho. Nó không nói không rằng, cứ lui cui dưới bếp. Nghe nồi cơm sôi, nó giở nắp, lấy đũa bếp sơ qua - nồi cơm hơi to, nhắm không thể nhắc xuống để chắt nước được, đến lúc đó nó mới nhìn lên anh Sáu. Tôi nghĩ thầm, con bé đang bị dồn vào thế bí, chắc nó phải gọi ba thôi. Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên :
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái ! - Nó cũng lại nói trổng.
2. Tìm những từ ngữ toàn dân tương ứng với những từ ngữ địa phương đã được sử dụng trong các đoạn trích trên.
Gợi ý: Các từ ngữ địa phương và từ ngữ toàn dân tương ứng trong từng đoạn văn:

3. Đối chiếu từ kêu trong các câu sau đây (trích từ truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng) và cho biết trong trường hợp nào từ này là từ toàn dân, trường hợp nào là từ địa phương. Trong mỗi trường hợp, thử thay thế từ kêu bằng từ đồng nghĩa hoặc cách diễn đạt khác để thấy được sự khác nhau đó.
a) Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên:
- Cơm sôi rồi, chắt nước dùm cái! – Nó cũng lại nói trổng.
b) – Con kêu rồi mà người ta không nghe.
Gợi ý:
a) kêu là từ toàn dân; có thể thay bằng nói to.
b) kêu là từ địa phương; có thể thay bằng từ toàn dân tương đương: gọi.
4. Tìm từ ngữ địa phương trong 2 câu đố sau và thử thay thế chúng bằng những từ ngữ toàn dân tương đương.
a) Không cây không trái không hoa
Có lá ăn được, đố là lá chi.

(Câu đố về lá bún)

b) Kín như bưng lại kêu là trống
Trống hổng trống hảng lại kêu là buồng.

(Câu đố về cái trống và buồng cau)

Gợi ý: Các từ trái (quả), chi (gì), kêu (gọi), trống hổng trống hảng (trống huếch trống hoác).
5. Hãy điền những từ ngữ địa phương và từ ngữ toàn dân tương ứng đã xác định được trong các bài tập trên vào bảng sau:

6. Đọc lại các đoạn trích ở bài tập 1 và bình luận về cách dùng từ ngữ địa phương theo các ý sau:
a) Có nên để cho nhân vật bé Thu trong truyện Chiếc lược ngà dùng từ ngữ toàn dân không? Vì sao?
b) Tại sao trong lời kể chuyện của tác giả cũng có những từ ngữ địa phương?
Gợi ý: Không nên để nhân vật bé Thu dùng từ ngữ toàn dân vì như thế sẽ làm giảm đi tính chân thực, khách quan của câu chuyện. Trong lời kể, có khi tác giả sử dụng ngôn ngữ địa phương để tạo sắc thái riêng từ ngôn ngữ của nơi xảy ra câu chuyện. Tuy nhiên, tác giả cũng đã có ý thức sử dụng những từ ngữ địa phương không quá khó để tạo điều kiện tiếp nhận cho đông đảo bạn đọc của các vùng miền khác nhau.