CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ MIÊU TẢ TRONG VĂN BIỂU CẢM
I- KIẾN THỨC CƠ BẢN
- Muốn phát biểu suy nghĩ cảm xúc đối với đời sống xung quanh hãy dùng phương thức tự sự và miêu tả để gợi ra đối tượng miêu tả và gửi gắm cảm xúc
- Tự sự và miêu tả ở đây nhằm khêu gợi cảm xúc do cảm xúc chi phối chứ không nhằm mục đích kể chuyện ,miêu tả đầy đủ sự việc phong cảnh
II. Hướng dẫn tìm hiểu câu hỏi phần bài học.
Câu 1. Yếu tố tự sự và miêu tả trong bài “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”? Nêu ý nghĩa của chúng đối với bài thơ?
- Yếu tố tự sự và miêu tả trong bài thơ được kết hợp chặt chẽ, xen kẽ nhau, cụ thể là:
Phần đầu:
+ Khổ 1: 2 câu đầu tự sự, 3 câu sau miêu tả
+ Khổ 2: tự sự
+ Khổ 3: tự sự + miêu tả
Phần cuối: chủ yếu biểu cảm - > ước mơ cao thượng của tác giả.
- Tác dụng: phương pháp phong phú, linh hoạt, hình ảnh thơ sinh động, giàu sức gợi cảm. Miêu tả, tự sự làm tăng thêm giá trị biểu cảm của bài thơ.
Câu 2. Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi
+ Yếu tố miêu tả tập trung tả bàn chân của bố: màu, ngón, gan, mu của bàn chân, thúng câu, ống câu của bố, hòm đồ nghề cắt tóc…
+ Yếu tố tự sự: kể về việc bố ngâm chân, rên mình đau nhức việc bố đi giăng câu.
+ Nếu không có yếu tố tự sự và miêu tả thì yếu tố biểu cảm khó thực hiện được và hạn chế sự xúc động.
+ Yếu tố tình cảm chi phối:
- Tự sự không nhằm mục đích kể lại sự việc một cách đầy đủ, chi tiết.
- Miêu tả không nhằm mục đích tả lại phong cảnh.
= > Cả hai nhằm mục đích khêu gợi cảm xúc.
III- HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Kê lại nội dung bài “Bài ca nhà tranh bi gió thu phá” của Đô Phủ băng bài văn xuôi biểu cảm.
Vào độ tháng tám mùa thu nắm ấy trời lạnh gió thổi dữ dội liên hồi.Căn nhà tranh của ta mới dựng được vài tháng bị gió cuốn tung cả ba lớp.
Cái thì bay sang sông rải khắp bờ. Cái thì bị gió cuốn tung lên ngọn cây ở cánh rừng xa. Cái thì bị cuốn xuống vào rảnh mương đầy nước
lũ trẻ ở thôn nam thấy ta già yếu không có sức nên thi nhau chay ra cướp giật ngay trước mắt mà ta chẳng làm được gì
Chỉ một loáng tất cả những mảnh tranh bị gió cuốn đã bị chúng lấy sạch,chay tuốt vào lũy tre phía trong
Mặc cho ta chay theo gào thét khản cả cổ,đành phải chống gậy quay về với bao nỗi buồn bực ấm ức.
Đến lúc đó gió không thổi nữa thì mây đen ngùn ngụt kéo tới,trời tối đen như mực.Mưa ào ào trút xuống
,trong nhà không có chỗ nào là không bị dột, chiếc mền vải cũ mỏng tanh không đủ ấm,lại còn bị con trẻ đạp cho rách nát
Ngoài trời mưa cứ tiếp tục rơi,rơi hoài,rơi mãi chẳng dứt.Ta từ lúc cơn loạn xảy ra đến giờ vốn đã chẳng ngủ được
lại thêm bây giờ trời lạnh,mưa ướt lại càng khó ngủ hơn.
Ta chỉ mong sao có một ngôi nhà rộng muôn ngàn gian,để cho tất cả những kẻ sĩ nghèo,những dân chúng làm than
trong thiên hạ đều có chỗ nương thân,đều hân hoan,sung sướng.Than ôi! nhưng đến bao giờ căn nhà vững như bàn thạch đó,
gió mưa không lay chuyển được ấy mới sừng sững hiện ra trước mắt.Có được như vậy thì riêng một nhà ta,một mình ta chiu chết
rét ta cũng thấy vui.
Câu 2. Các em tự làm chú ý cần thêm yếu tố biểu cảm
Gợi ý:
Để chuyển văn bản này thành một bài văn biểu cảm cần chú ý thể hiện được những điểm sau đây trong bài viết của mình:
- Tự sự: Kể được chuyện mẹ và chị gỡ tóc rối giắt lên mái hiên nhà; chuyện tóc rối đổi kẹo và chuyện bà
cụ đổi kẹo nhày trước; chuyện mẹ mất, chị lấy chồng xa; chuyện tưởng tượng thấy mẹ khi nghe tiếng rao
đổi kẹo,…
- Miêu tả: Tả lại cảnh mẹ và chị gỡ tóc rối; hình ảnh gánh hàng của bà đổi kẹo; hình ảnh que kẹo mầm
ngày trước,…
- Biểu cảm (chủ đạo): Que kẹo mầm tuổi thơ gợi ra trong lòng tác giả cảm xúc bồi hồi, sự thương nhớ mẹ
vời vợi, không bao giờ nguôi trong lòng người con.
Soạn bài các yếu tố tự sự miêu tả trong văn biểu cảm
