I. Kiến thức cơ bản 1. Dạng đề bài
Đề bài nêu lên một hiện tượng trong đời sống qua một số thông tin vắn tắt về một câu chuyện lạ lùng của một con người có thật (chàng thanh niên trẻ tiêu biểu của thành phố Hồ Chí Minh năm 2007 – Nguyễn Hữu Ân).
Yêu cầu của đề bài: Bày tỏ ý kiến của mình về hiện tượng đó
2. Các bước thực hiện
Có thể thực hiện theo các bước sau đây:
2.1. Tìm hiểu đề
- Xác định hiện tượng cần bàn luận: một tấm gương tốt ở lứa tuổi thanh niên rất đáng học tập.
- Suy nghĩ về nội dung bàn luận:
+ Bàn luận những vấn đề gì? (luận điểm)
+ Minh họa những dẫn chứng nào? (luận cứ)
Xác định cách lập luận: vận dụng những thao tác lập luận nào?
2.2. Lập dàn ý
Mở bài: Giới thiệu hiện tượng cần nghị luận, nhấn mạnh đặc điểm của nó.
Thân bài: Bàn luận về hiện tượng đó:
- Đúng, đẹp như thế nào? Vì sao lại là câu chuyện lạ lùng?
- Đáng ghi nhận và ca ngợi, đáng học tập như thế nào?
- Ở góc độ riêng của mình (học sinh lớp 12), sẽ đi sâu bàn luận vấn đề gì có tính đặc biệt?
- Có cho đó là hiện tượng “phi thường”, cá biệt, khó có thể học tập không?
Kết bài: Nêu suy nghĩ sâu sắc nhất của bản thân về hiện tượng đó.
2.3. Viết bài
Dựa vào dàn ý đã lập (có thể khác dàn ý bài) để viết thành bài văn theo suy nghĩ riêng của em.
Có thể bàn luận toàn diện, cũng có thể chỉ đi sâu vào suy nghĩ tâm huyết nhất của mình (Đề bài viết cập nhật, cần đọc kĩ tư liệu tham khảo về câu chuyện của Nguyễn Hữu Ân).
3. Từ kết quả phân tích văn bản Chia chiếc bánh của mình cho ai?, rút ra kết luận?
- Nghị luận về một hiện tượng đời sống là bàn về một hiện tượng, một vấn đề có ý nghĩa đối với đời sống, xã hội.
- Bài nghị luận cần nêu rõ hiện tượng, phân tích mặt đúng – mặt sai, lợi – hại, chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến nhận định của người viết.
- Sử dụng thao tác lập luận phù hợp, cần chọn góc độ riêng để bàn luận nhằm nêu lên những suy nghĩ của riêng mình.
II. Luyện tập
1. Đọc đoạn văn của Nguyễn Ái Quốc và trả lời câu hỏi
1.1. Nội dung tác giả Nguyễn Ái Quốc bàn luận là hiện tượng thanh niên Việt Nam lúc bấy giờ (những năm 20 của thế kỉ XX): sống không có lí tưởn, mục đích, thiếu nghị lực, chí tiến thủ, chỉ viết vui chơi, hưởng thụ cá nhân mà không biết học tập cho bản thân, cho nước nhà, cho dân tộc. Ngày nay, hiên tượng đó không phải không còn ở một số thanh niên. Cần phải cảnh báo và chấn chỉnh lại.
1.2. Trong văn bản, Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng các thao tác lập luận như so sánh, phân tích, bình luận.
1.3. Cách viết của Nguyễn Ái Quốc rõ ràng, trong sáng, lập luận chặt chẽ, giọng văn tâm huyết, đầy thuyết phục.
2. Bàn luận về hiện tượng “nghiện” karaoke và internet trong nhiều bạn trẻ hiện nay
Với dạn đề này, chúng ta có thể viết bài theo gợi ý dưới đây:
a. Mở bài
Nêu hiện tượng, trích dẫn đề, nhận định chung.
b. Thân bài
- Phân tích hiện tượng
- Bình luận hiện tượng
- Đánh giá chung về hiện tượng
- Phê phán các biểu hiện chưa tốt.
c. Kết luận
Bày tỏ suy nghĩ của bản thân em, đồng thời kêu gọi các bạn trẻ hãy tránh xa những thói quen xấu đó.
--------------------
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
1.Tìm hiểu đề và lập dàn ý
a.Tìm hiểu đề
-Vấn đề nghị luận : cách sử dụng thời gian ( việc chia chiếc bánh thời gian) của thanh niên hiện nay.
-Luận điểm chính và cách sắp xếp luận điểm :
+Việc làm của Nguyễn Hữu Ân
+Hiện tượng của Nguyễn Hữu Ân là hiện tượng sống tốt đẹp của thanh niên ngày nay. =>Tấm gương về một thanh niên tốt, có lòng vị tha và hi sinh.
+Thế hệ trẻ ngày nay có nhiều tấm gương như Nguyễn Hữu Ân.
+Bên cạnh đó, vẫn có một bộ phận có lối sống vô tâm, ích kỉ, đáng bị phê phán.
+Tuổi trẻ cần dành thời giant u dưỡng, lập nghiệp, sống vị tha để cuộc đời tươn đẹp hơn.
-Dẫn chứng minh họa :
+Dẫn chứng trong văn bản : câu chuyện viết về Nguyễn Hữu Ân
+Dẫn chứng trong thực tế : những thanh niên làm việc tốt trong xã hội, những thanh niên lãng phí thời gian vào những trò chơi vô bổ, sống không có định hướng, cố gắng…
-Các thao tác lập luận : phân tích, chứng minh, bác bỏ, bình luận…
b.Lập dàn ý
-MB:
+Giới thiệu hiện tượng Nguyễn Hữu Ân
+Dẫn đề văn, nêu vấn đề nghị luận : “chia chiếc bánh thời gian của mình cho ai?”
-TB:
+Tóm tắt việc làm của Nguyễn Hữu Ân : anh dành hầu hết thời gian của mình cho những người bị ung thư giai đoạn cuối.
+Phân tích hiện tượng NHA : thể hiện đức tính tốt đẹp, lối sống đẹp, có ích cho xã hội của thanh niên hiện nay. Hiện tượng này có ý nghĩa giáo dục rất lớn đối với thanh thiếu niên.
+Biểu dương việc làm của NHA, khẳng định trong xã hội hiện nay có rất nhiều bạn trẻ cũng đã và đang có suy nghĩ đẹp, hành động và lối sống đẹp cho xã hội ( dẫn chứng cụ thể bằng các tấm gương, các phong trào có ý nghĩa của thanh thiếu niên…)
+Bên cạnh những thanh niên “người tốt việc tốt”, vẫn có một bộ phận thanh niên sống tiêu cực : vô cảm, lãng phí thời gian vào những trò chơi vô bổ…
-KB : nêu suy nghĩ của người viết : hiện tượng NHÂ là hiện tượng đẹp, đáng được biểu dương và phát huy mạnh mẽ trong xã hội. Bản thân sẽ cố gắng sử dụng quỹ thời gian hợp lí, dành cho mình, người thân và cho cả cộng đồng.
2.Cách làm bài nghị luận về một hiện tượng đời sống :
-Nghị luận về một hiện tượng đời sống là bàn về một hiện tượng có ý nghĩa đối với xã hội.
+Mở bài : phải giới thiệu được đối tượng và dẫn dắt được người đọc suy nghĩ về ý nghĩa hiện tượng.
+Thân bài : cần phân tích toàn diện các mặt đúng, sai, lợi hại, chỉ nguyên nhân, nêu những dẫn chứng cụ thể, và bày tỏ được thái độ, ý kiến của người viết.
+Kết bài : là phần tổng hợp chung, thường sẽ rút ra bài học hoặc suy nghĩ cá nhân về hiện tượng.
-Khi làm bài : cần diễn đạt chuẩn xác, mạch lạc.
-Vẫn dụng linh hoạt các thao tác lập luận : phân tích, so sánh, bác bỏ, bình luận…
-Nên diễn đạt ngắn gọn, hợp lí, có biểu cảm.
Soạn bài nghị luận về một hiện tượng đời sống
