Dưới đây nghiên cứu về một số hình thể sát trong kiến trúc theo "Dương trạch tam yếu", chủ yếu căn cứ từ góc độ tạo hình kiến trúc.
Trước cao, sau thấp gọi là thế nhà nhô đầu, chủ về cô quả, nghèo hèn. Hai bên sau nhà có hai dãy nhà thẳng, gọi là thế nhà xe đẩy. Nhà phía trước, phía sau thấp, ở giữa có tầng cao vọt lên, là thế hai đời chồng.
Phía sau gian nhà chính, tại mé đông, hoặc tây hoặc nam, hoặc bắc hay chính giữa có một, hai gian phòng nhô lên, là phạm "mai nhi sát" (họa chôn con). Bốn xung quanh nhiều phòng ốc, ở giữa là thiên tỉnh, ra vào không có cổng cửa, là phạm "giang thi sát" (họa gánh xác).
Phía sau nhà có căn nhà thẳng dọc, là phạm "xạ sát" (họa bị bắn). Nhà bên phải, bên trái thấp, ở giữa cao là phạm "xung thiên sát".
Nhà có hai dãy trước, sau, hai mé bên lại có hay dãy nhà chái nối liền hai dãy nhà chính lại, tạo nên sân giữa chính hình vuông, bốn góc chái nhà đâm vào nhau, là phạm vào "mai nhi sát" (họa chôn con).
Nhà có ba gian, gian ở giữa đặt bình phong là phạm "đình táng sát" (họa tang ma). Đằng trước hay đằng sau nhà bị nước từ mái nhỏ xuống thềm, chủ sinh bệnh tật về máu.
Trước nhà bị xà nhà, rường kèo, mái nhà chĩa vào, là phạm "xuyên tâm sát" (họa xuyên tim). Sau nhà, ở mé Bạch Hổ có một gian nhà ngang, là phạm phải "tự ải sát" (họa treo cổ).
Sau nhà có hình tựa như mũi tên lao thẳng vào là phạm phải "ám tiễn sát" (họa tên ngầm). Sau nhà, ở mé Thanh Long có một gian nhà ngang, là phạm phải "đầu hà sát" (họa nhảy sông).
Sau nhà chính làm hiên cao, lại có nhà chính hợp lại như hình chữ Công là phạm "công tự sát" (sát chữ Công). Cửa phía trước hay phía sau bị trụ cổng, tay nắm cổng, trụ tường hoặc chái nhà chiếu thẳng vào là phạm "cô độc sát" (họa cô độc).
Giữa hai dãy nhà phía trước và phía sau có một dãy nhà ngang nối liền hai đầu của hai dãy nhà là phạm "vong tự sát". Phía trên xà chính của nhà ở có thanh gỗ hình chữ Bát là thế phản nghịch.
Hai bên giếng trời ở phía trước hoặc phía sau bị hồi, đốc nhà chiếu thẳng vào, là phạm "kim tự sát" (sát chữ Kim), nếu ở phương tây lại càng thêm nghiêm trọng.
Tầng một của nhà ở phía trước phía sau đều có mái hiên đua ra, chủ về vợ chồng, anh em bất hòa. Trước cửa tường bao bốn phía, ở giữa mở một cổng, người ở hai nhà bên cạnh đều ra vào qua cổng này, tạo nên đường đi như hình chữ hỏa, bất lợi.
Trục cuốn trên cửa lộ ra ngoài, chủ về việc sản xuất làm ăn khó khăn. Một nhà mở liền ba cửa như hình chữ phẩm, chủ về điều tiếng tranh chấp. Hai cổng chính đối diện với nhau là thế cãi nhau, chủ về bất hòa. Trước cổng chính có nhiều ô cửa chiếu vào là bất lợi. Mái hiên phía trước nhỏ nước vào mái hiên phía sau, mái hai nhà nối liền nhau là bất lợi.
Mé bên trái, bên phải phía trước nhà có ao nước nhỏ, khi nước đầy, thì cao bên phải chảy sang ao bên trái, hoặc ao bên trái chảy sang ao bên phải, là thế "liên lệ nhãn" (mắt nối lệ), bất lợi.
Trước cửa phòng ngủ không nên đắp hòn giả sơn, vì sẽ phạm "trụy thai sát" (họa sảy thai). Trước cửa có bãi đá lởm chởm, là phạm "lỗi lục sát" (họa trắc trở). Trước cửa nhà có khu rừng rậm, là thế quái vật nhập môn.
Trước hoặc sau nhà có chùa miếu là bất lợi. Phương Lộc Tồn không nên có cây cối bị dây leo bao phủ, gọi là "cây thắt cổ". Trước cửa nhà có đường đi hình chữ Xuyên, tức ba đường dọc song song, là bất lợi.
Cổng chính bị đỉnh núi chiếu thẳng vào là phạm xuyên sát, đại kỵ. Phía trên giường có xà vắt qua là phạm "huyền châm sát" (sát do cây kim treo lơ lửng), chủ về tổn hại người nhỏ tuổi.
Nếu nhà ở tạo hình trước cao sau thấp là trái với trạng thái hòa thuận vợ chồng, chắc chắn sẽ gây xung khắc, chết chồng chết vợ, tức là thế góa bụa…
Các sát của dương trạch chỉ về bố cục của toàn thể khu nhà ở, đồng thời cũng theo bao quát đến từng chi tiết nhỏ trong kiến trúc, kết hợp cùng các hình thể, chúng ta sẽ càng hiểu và nắm bắt được dễ dàng hơn.
KTS. Vũ Quang Định
Công ty CP Kiến trúc và Xây dựng PACE
36 điều cấm kỵ trong kiến trúc nhà ở
