thế thôi". Tại sao Mị lạilãnh cảm, thờ ơ trước sự việc ấy? Phải chăng việc trói người đến chếtlà
một việc làm bình thường ở nhà thống lý Pá Tra và ai cũng quen vớiđiều đó nên chẳng ai quan
tâm đến. Hay bởi Mị "sống lâu trong cái khổ,Mị quen khổ rồi" nên Mị lãnh đạm, thờ ơ trước nỗi
đau khổ của ngườikhác. Một đêm nữa lại đến, lúc đó mọi người trong nhà đã ngủ yên cảrồi, Mị
lại thức dậy đến bếp đốt lửa lên để hơ tay. Lửa cháy sáng, "Mịlé mắt trông sang, thấy hai mắt A
Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắtlấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại". Đó là dòng
nước mắt củamột kẻ nô lệ khi phải đối mặt với cái chết đến rất gần. Chính "dòngnước mắt lấp
lánh ấy" đã làm tan chảy lớp băng giá lạnh trong lòng Mị.Lòng Mị chợt bồi hồi trước một người,
trùng cảnh ngộ. Đêm mùa xuântrước Mị cũng bị A Sử trói đứng thế kia, có nhiều lần khóc nước
mắt rơixuống miệng, xuống cổ không lau đi được. Mị chợt nhận ra người ấy giốngmình về cảnh
ngộ, mà những người cùng cảnh ngộ rất dễ cảm thông chonhau. Mị nhớ lại những chuyện thật
khủng khiếp lúc trước kia, “chúng nóbắt trói đến chết người đàn bà ngày trước cũng ở trong cái
nhà này”. Lýtrí giúp Mị nhận ra “Chúng nó thật độc ác”. Việc trói người đến chếtcòn ác hơn cả
thú dữ trong rừng. Chỉ vì bị hổ ăn mất một con bò mà mộtngười thanh niên khỏe mạnh, siêng
năng, say sưa với cuộc đời đã phảilấy mạng mình thay cho nó. Bọn thống trị coi sinh mạng của
A Phủ khôngbằng một con vật. Và dẫu ai phạm tội như A Phủ cũng bị xử phạt như thếmà thôi.
Nhớ đến những chuyện ngày trước, trở về với hiện tại, Mị đaukhổ cay đắng cho thân phận của
mình: “Ta là thân đàn bà chúng nó đẵ bắtta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết chờ ngày rũ
xương ở đâythôi”. Nghĩ về mình, Mị lại nghĩ đến A Phủ “có chừng này, chỉ đêm naythôi là
người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Ngườikia việc gì mà phải chết như thế. A
Phủ…. Mị phảng phất nghĩ như vậy”.Thật sự, chẳng có lí do gì mà bọn thống lí Pá Tra bắt A Phủ
phải chếtvì cái tội để mất một con bò! Trong đầu Mị bỗng nhiên nghĩ đến cảnh APhủ bỏ trốn và
chính Mị sẽ là người chết thay cho A Phủ trên cái cộttưởng tượng đó. Thế nhưng, Mị vẫn không
thấy sợ, sự suy tưởng của Mị làcó cơ sở của nó. Cha con Pá Tra đã biến Mị từ một con người yêu
đời,yêu cuộc sống, tài hoa chăm chỉ, hiếu thảo, tha thiết với tình yêuthành một con dâu gạt nợ,
một kẻ nô lệ đúng nghĩa, chúng đã tàn ác khitrói một người đàn bà ngày trước đến chết thì chẳng
lẽ chúng lại khôngđối xử với Mị như thế ư? Như vậy, chứng kiến “dòng nước mắt lấp lánh”của
A Phủ, tâm trạng của Mị diễn biến phức tạp. Mị thông cảm với ngườicùng cảnh ngộ, Mị nhớ đến
chuyện người đàn bà ngày trước, lí trí giúpMị nhận ra bọn lãnh chúa phong kiến thật độc ác, Mị
xót xa trước sốphận của mình rồi Mị lại nghĩ đến A Phủ; sau đó Mị lại tưởng tượng đếncái cảnh
mình bị trói đứng… Một loạt nét tâm lí ấy thúc đẩy Mị đến vớihành động: dùng dao cắt lúa rút
dây mây cởi trói cho A Phủ. Đó là mộtviệc làm táo bạo và hết sức nguy hiểm nhưng nó phù hợp
với nét tâm lícủa Mị trong đêm mùa đông này.
Sau khi cắt dây cởi trói cho A Phủ, Mị cũng không ngờmình dám làm một chuyện động trời đến
vậy. Mị thì thào lên một tiếng“đi ngay” rồi Mị nghẹn lại. A Phủ vùng chạy đi, còn Mị vẫn đứng
lặngtrong bóng tối. Ta có thể hình dung được nét tâm lí ngổn ngang trăm mốicủa Mị lúc này.
Lòng Mị rối bời với trăm câu hỏi: Vụt chạy theo A Phủhay ở đây chờ chết?. Thế là cuối cùng sức
sống tiềm tàng đã thôi thúcMị phải sống và Mị vụt chạy theo A Phủ. Trời tối lắm nhưng Mị vẫn
băngđi. Bước chân của Mị như đạp đổ uy quyền, thần quyền của bọn lãnh chúaphong kiến đương
thời đã đè nặng tâm hồn Mị suốt bao nhiêu năm qua. Mịđuổi kịp A Phủ và nói lời đầu tiên. Mị
nói với A Phủ sau bao nhiêu nămcâm nín: “A Phủ. Cho tôi đi! Ở đây thì chết mất”. Đó là lời nói
khaokhát sống và khát khao tự do của nhân vật Mị. Câu nói ấy chứa đựng biếtbao tình cảm và
làm quặn đau trái tim bạn đọc. Đó chính là nguyên nhân- hệ quả của việc Mị cắt đứt sợi dây vô
hình ràng buộc cuộc đời củamình. Thế là Mị và A Phủ dìu nhau chạy xuống dốc núi. Hai người
đã rờibỏ Hồng Ngài - một nơi mà những kỉ niệm đẹp đối với họ quá ít, còn nỗibuồn đau, tủi nhục
thì chồng chất không sao kể xiết. Hai người rời bỏHồng Ngài và đến Phiềng Sa, nhưng những
ngày phía trước ra sao họ cũngchưa biết đến…
Rõ ràng, trong đêm mùa đông này, sức sống tiềm tàngđóng một vai trò hết sức quan trọng. Chính
nó đã giúp Mị vượt lên trênsố phận đen tối của mình. Mị cứu A Phủ cũng đồng nghĩa với việc
Mị tựcứu lấy bản thân mình. Qua đoạn trích trên, Tô Hoài đã ca ngợi nhữngphẩm chất đẹp đẽ
của người phụ nữ miền núi nói riêng và những người phụnự Việt Nam nói chung. Tô Hoài đã rất
cảm thông và xót thương cho sốphận hẩm hiu, không lối thoát của Mị. Thế nhưng bằng một trái
tim nhạycảm và chan chứa yêu thương, Tô Hoài đã phát hiện và ngợi ca đốm lửacòn sót lại trong
trái tim Mị. Tư tưởng nhân đạo của nhà văn sáng lên ởđó. Đồng thời qua tác phẩm, Tô Hoài cũng
đã khẳng định được chân límuôn đời: ở đâu có áp bức bất công thì ở đó có sự đấu tranh để
chốnglại nó dù đó là sự vùng lên một cách tự phát như Mị. Quả thật, tác phẩmnày giúp ta hiểu
được nhiều điều trong cuộc sống.
Với truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” nói riêng và tập“Truyện Tây Bắc” nói chung, ta hiểu vì sao
Tô Hoài lại thành công trongthể loại truyện ngắn đến như vậy. Nét phong cách nghệ thuật: màu
sắcdân tộc đậm đà chất thơ chất trữ tình thấm đượm, ngôn ngữ lời văn giàutính tạo hình đã hội tụ
và phát sáng trong truyện ngắn này. Tác phẩm“Truyện Tây Bắc” xứng đáng với giải nhất truyện
ngắn - giải thưởng doHội nghệ sĩ Việt Nam trao tặng năm 1954 - 1955. Và “Vợ chồng A
Phủ”thực sự để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng bạn đọc bởi những giá trịnghệ thuật, giá trị hiện
thực và giá trị nhân đạo của nó. Truyện ngắnnày quả là một truyện ngắn tiêu biểu cho phong
cách Tô Hoài.
Đối với riêng em, truyện “Vợ chồng A Phủ” giúp em cảmthông sâu sắc trước nỗi khổ của người
phụ nữ trong xã hội phong kiếnmiền núi, từ đó giúp em ngày càng trân trọng khát vọng của họ
hơn. Đâyquả là một tác phẩm văn chương đích thực bởi nó đã góp phần nhân đạohóa tâm hồn
bạn đọc như Nam Cao đã quan niệm trong truyện ngắn “Đờithừa”.
Phần riêng (3 điểm): Cảm nhận về đoạn thơ sau trong bài “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử:
Gió theo lối gió mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?
Cảm nhận thơ trữ tình xét cho cùng là cảm nhận "cáitình" trong thơ và tâm trạng của nhân vật trữ
tình trước thiên nhiên,vũ trụ, đất trời. Đến với thơ ca lãng mạn Việt Nam, giai đoạn 1932-1945
"ta thoát lên trên cùng Thế Lữ, ta phiêu lưu trong trường tìnhcùng Lưu Trọng Lư, ta điên cuồng
cùng Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, ta đắmsay cùng Xuân Diệu" (Hoài Thanh - Thi nhân Việt
Nam). Đúng thế, bạn đọcđương thời và hôm nay yêu thơ của Hàn Mặc Từ bởi chất "điên cuồng"
củanó. Chính "chất điên" ấy đã làm nên phong cách nghệ thuật độc đáo,riêng biệt, mới mẻ của
Hàn Mặc Tử. "Chất điên" trong thơ ông chính làsự thay đổi của tâm trạng khó lường trước được.
Nét phong cách đặc sắcấy đã hội tụ và phát sáng trong cả bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" của nhà
thơrất tài hoa và cũng rất đỗi bất hạnh này. "Đây thôn Vĩ Dạ" trích từ tậpThơ Điên của Hàn Mặc
Tử. Chất điên cuồng ấy thể hiên cụ thể và rõ néttrong khổ thơ:
"Gió theo lối gió mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?"
Với lời trách cứ nhẹ nhàng dịu ngọt vừa như một lời mời, Hàn Mặc Tử trở về với thôn Vĩ Dạ
trong mộng tưởng:
“Sao anh không về chơi thôn Vĩ
Nhìn nắng hàng cây nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền”
Cảnh vật ở thôn Vĩ Dạ - một làng kề sát thành phố Huếbên bờ Hương Giang với những vườn cây
trái, hoa lá sum suê hiện lênthật nên thơ, tươi mát làm sao. Đó là một hàng cau thẳng tắp đang
tắmmình dưới ánh “nắng mới lên” trong lành. Chưa hết, rất xa là hình ảnh“nắng hàng cau nắng
mới lên” còn rất gần lại là “vườn ai mướt quá xanhnhư ngọc”. “Mướt quá” gợi cả cây non tràn
trề sức sống xanh tốt. Màu“mướt quá” làm cho lòng người như trẻ hơn và vui tươi hơn. Lời thơ
khencây cối xanh tốt nhưng lại như huyền ảo, lấp lánh mới thấy hết cẻ đẹpcủa “vườn ai”. Trong
không gian ấy hiện lên khuôn “mặt chữ điền” phúchậu, hiền lành vừa quen vừa lạ, vừa gần, vừa
xa, vừa thực vừa ảo bởi“lá trúc che ngang”. Câu thơ đẹp vì sự hài hòa giữa cảnh vật và
conngười. “Trúc xinh” và “ai xinh” bên nhau làm tôn lên vẻ đẹp của conngười. Như vậy tâm
trạng của nhân vật trữ tình ở đoạn thơ này là niềmvui, vui đến say mê như lạc vào cõi tiên, cõi
mộng khi được trở về vớicảnh và người thôn Vĩ.
Thế nhưng cũng cùng không gian là thôn Vĩ Dạ nhưngthời gian có sự biến đổi từ “nắng mới lên”
sang chiều tà. Tâm trạng của nhân vật trữ tình cũng có sự biến đổi lớn. Trong mắt thi nhân, bầu
trờihiện lên “Gió theo lối gió mây đường mây” trong cảnh chia li, uất hận.Biện pháp nhân hóa
cho chúng ta thấy điều đó. “Gió theo lối gió” theokhông gian riêng của mình và mây cũng thế.
Câu thơ tách thành hai vế đối nhau; mở đầu vế thứ nhất là hình ảnh “gió”, khép lại cũng bằng
gió;mở đầu vế thứ hai là “mây”, kết thúc cũng là “mây”. Từ đó cho ta thấy“mây” và “gió” như
những kẻ xa lạ, quay lưng đối với nhau. Đây thực sựlà một điều nghịch lí bởi lẽ có gió thổi thì
mây mới bay theo, thế màlại nói “gió theo lối gió, mây đường mây”. Thế nhưng trong văn
chươngchấp nhận cách nói phi lí ấy. Tại sao tâm trạng của nhân vật trữ tình vốn rất vui sướng
khi về với thôn Vĩ Dạ trong buổi ban mai đột nhiênlại thay đổi đột biến và trở nên buồn như
vậy?. Trong mộng tưởng, HànMặc Tử đã trở về với thôn Vĩ nhưng lòng lại buồn chắc có lẽ bởi
mốitình đơn phương và những kỉ niệm đẹp với cảnh và người con gái xứ Huếmộng mơ làm nên
tâm trạng ấy. Quả thật “Người buồn cảnh có vui đâu baogiờ” nên cảnh vật xứ Huế vốn thơ
mộng, trữ tình lại bị nhà thơ miêu tảvô tình, xa lạ đến như vậy. Bầu trời buồn, mặt đất cũng
chẳng vui gìhơn khi “Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay”.
Dòng Hương Giang vốn đẹp, thơ mộng đã bao đời đi vàothơ ca Việt nam thế mà bây giờ lại
“buồn thiu” – một nỗi buồn sâm thẳm,không nói nên lời. Mặt nước buồn hay chính là con sóng
lòng "buồn thiu”của thi nhân đang dâng lên không sao giấu nổi. Lòng sông buồn, bãi bờcủa nó
còn sầu hơn. “Hoa bắp lay” gợi tả những hoa bắp xám khô héo, úatàn đang “lay” rất khẽ trong
gió. Cảnh vật trong thơ buồn đến thế làcùng. Thế nhưng đêm xuống, trăng lên, tâm trạng của
nhân vật trữ tìnhlại thay đổi:
Tuthienbao.com
“Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay”
Sông Hương “buồn thiu” lúc chiều dưới ánh trăng đã trở thành “sông trăng” thơ mộng. Cắm xào
đậu bên trên con sông đó là“thuyền ai đậu bến”, là bức tranh càng trữ tình, lãng mạn. Hình
ảnh“thuyền” và “sông trăng” đẹp, hài hòa biết bao. Khách đến thôn Vĩ cấttiếng hỏi xa xăm “Có
chở trăng về kịp tối nay?”. Liệu “thuyền ai” đó cóchở trăng về kịp nơi bến hẹn, bến đợi hay
không? Câu hỏi tu từ vang lênnhư một nỗi lòng khắc khoải, chờ đợi, ngóng trông được gặp
gương mặtsáng như “trăng’ của người thôn Vĩ trong lòng thi nhân. Như thế mớibiết nỗi lòng của
nhà thơ giành cho cô em gái xứ Huế tha thiết biếtnhường nào. Tình cảm ấy quả thật là tình c ảm
của “Cái thưở ban đầu lưu luyến ấy. Ngàn năm nào dễ mấy ai quên” (Thế Lữ).
Đến đây ta hiểu thêm về lòng “buồn thiu” của nhân vậttrữ tình trong buổi chiều. Như vậy diễn
biến tâm lí của thi nhân hếtsức phức tạp, khó lường trước được. Chất “điên” của một tâm trạng
vuivới cảnh, buồn với cảnh, trông ngóng, chờ đợi vẫn được thể hiện ở khổ thơ kết thúc bài thơ
này:
“Mơ khách đường xa khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?”
Vẫn là một tâm trạng vui sướng được đón “khách đườngxa” - người thôn Vĩ đến với mình, tâm
trạng nhân vật trữ tình lại khéplại trong một nỗi đau đớn, hoài nghi “Ai biết tình ai có đậm đà?”.
“Ai”ở đây vừa chỉ người thôn Vĩ vừa chỉ chính tác giả. Chẳng biết ngườithôn Vĩ có còn nặng
tình với mình không? Và chẳng biết chính mình còn mặn mà với “áo em trắng quá” hay không?
Nỗi đau đớn trong tình yêu chính là sự hoài nghi, không tin tưởng về nhau. Nhân vật trữ tình
rơivào tình trạng ấy và đã bộc bạch lòng mình để mọi người hiểu và thôngcảm. Cái mới của thơ
ca lãng mạn giai đoạn 1932 - 1945 cũng ở đó.
Đọc xong bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử,nhất là khổ thơ “Gió theo lối gió -…. kịp
tối nay” để lại trong lòngngư ời đọc những tình cảm đẹp. Đoạn thơ giúp ta hiểu thêm tâm tư của
mộtnhà thơ sắp phải giã từ cuộc đời. Lời thơ vì thế trầm buồn, sâu lắng,đầy suy tư.
Bạn đọc đương thời yêu thơ của Hàn Mặc Tử bởi thi nhân đã nói hộ họ những tình cảm sâu lắng
nhất, thầm kín nhất của mình trong thời đại cái “tôi”, cái bản ngã đang tự đấu tranh để khẳng
định.Tình cảm trong thơ Hàn Mặc tử là tình cảm thực, do đó nó sẽ ở mãi trongtrái tim bạn đọc.
Ấn tượng về một nhà thơ của đất Quảng Bình đầy nắngvà gió sẽ không bao giờ phai nhạt trong
tâm trí người Việt Nam.
Xem thêm:
http://tuthienbao.com/forum/showthread.php?t=107694
http://tuthienbao.com/forum/showthread.php?t=111318
Tư tưởng đất nước là của nhân dân qua đoạn thơ cuối trong bài thơ đất nước
