II. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU CÂU HỎI PHẦN BÀI HỌC
1. Đặc điểm của tính từ
a) Tìm tính từ trong các câu:
“Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúa tể”.
(Ếch ngồi đáy giếng)
+ Tính từ trong câu trên: bé, oai
Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn lắc lư những chùm quả xoan, vàng lịm [...] Từng chiếc lá mít vàng ối. Tàu đu đủ, chiếc lá sắc héo lại mở năm cánh vàng tươi.
(Tô Hoài)
+ Tính từ trong câu trên là: vàng hoe, vàng lịm, vàng ối, héo, vàng tươi.
b) Kể thêm một số tính từ
+ Mô tả hình dạng, kích thước của sự vật: ngắn, dài, cao, thấp, nhỏ, to, lớn - bé, nho nhỏ.
+ Mô tả trạng thái của sự vật: chậm chạp, nhanh nhẹn, yếu ớt, mạnh mẽ, dũng cảm, hèn nhát.
+ Mô tả màu sắc của sự vật: đỏ, đen, tím, vàng, xanh, trắng, xanh ngắt, đo đỏ.
2. Các loại tính từ
+ Trong các tính từ đã tìm ở phần một, những tính từ có khả năng kết hợp với các từ chỉ mức độ (rất, hơi, khá, lắm quá...) là khá phổ biến.
Ví dụ: khá cao, hơi đen, quá yếu, rất to, hơi xanh...
+ Tính từ không có khả năng kết hợp với các từ chỉ mức độ đó là: nho nhỏ, xinh xinh, xanh ngắt, đo đỏ.
3. Cụm tính từ
Vẽ mô hình cấu tạo những cụm tính từ in đậm trong các câu:
Cuối buổi chiều, Huế thường trở về với một vẻ yên tĩnh lạ lùng đến nỗi tôi cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố vốn đã rất yên tĩnh này.
(Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường)
[...] Trời bây giờ trong vắt, thăm thẳm và cao, mặt trăng nhỏ lại sáng vằng vặc trên không.
(Thạch Lam)
- Các vật được đưa ra để so sánh: con đỉa, cái đòn câu, quạt thóc, cột đình, chổi sể cùn đều là những sự vật tầm thường, bé nhỏ không tương xứng với tầm vóc to lớn khoáng đạt của con voi.
- Điều đó thể hiện sự hiểu biết nông cạn, hạn hẹp của các ông thầy bói.
Câu 3. Trong truyện “Ông lão đánh cá và con cá vàng”, ông lão phải ra biển năm lần để cầu xin. Mỗi lần như vậy biển xanh được miêu tả mỗi khác hãy so sánh cách dùng động từ và tính từ trong năm lần miêu tả.
- Lần 1 xin cái máng lợn: biển xanh gợn sóng êm ả.
- Lần 2 xin ngôi nhà mới: biển xanh đã nổi sóng.
- Lần 3 xin cho vợ làm nhất phẩm phu nhân: biển xanh nổi sóng dữ dội.
- Lần thứ 4 xin cho vợ làm nữ hoàng: biển xanh nổi sóng mù mịt.
- Lần thứ 5 xin cho vợ làm Long Vương: một cơn dông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm.
+ Những động từ vả tính từ được dùng qua năm lần, theo mức độ tăng tiến từ gọn sóng —> nổi sóng
- Hình ảnh của những con sóng mỗi lúc một thay đổi: sóng êm ả —> dữ dội —> mù mịt —> ầm ầm
+ Ý nghĩa biểu tượng: Sóng là thái độ giận dữ của biển khơi ngày càng tăng trước thái độ tham lam ngày càng quá quắt của mụ vợ ông lão.
Câu 4. Quá trình thay đổi từ không đến có, rồi từ có lại trở về không trong đời sống của vợ chồng ông lão đánh cá thể hiện qua cách dùng các tính từ và cụm danh từ như thế nào?
a) Cái máng lợn đã sứt mẻ —> một cái máng lợn mới —> cái máng lợn sứt mẻ.
b) Một túp lều nát —> một ngôi nhà đẹp —> một tòa lâu đài to lớn —> một cung điện nguy nga —> túp lều nát ngày xưa.
+ Ở phần a là sự thay đổi ở các tính từ: sứt mẻ —> mới —> sứt mẻ.
+ Ở phần b là sự thay đổi ở các danh từ và tính từ:
túp lều (nát) —> ngôi nhà (đẹp) —> lâu đài (to lớn) —> cung điện (nguy nga) —> túp lều (nát)
+ Hình ảnh đầu - cuối giống nhau kết cấu vòng tròn (từ không —> có rồi trở về —> không)
1. Xác định các cụm tính từ trong các câu sau và đặt chúng vào mô hình:
a) Nó sun sun như con đỉa.
b) Nó chần chẫn như cái đòn càn.
c) Nó bè bè như cái quạt thóc.
d) Nó sừng sững như cái cột đình.
đ) Nó tun tủn như cái chổi sể cùn.
Gợi ý:
Soạn bài tính từ và cụm tính từ
