Câu 6. Về Nghệ thuật.
Lối tự truyện chân thành, truyền cảm, thấm đượm chất trữ tình. Nghệ thuật miêu tả hành động, ngôn ngữ và tâm lí nhân vật một cách chân thực của Nguyên Hồng.
Câu 7. Ý nghĩa.
Đoạn trích Trong lòng mẹ thể hiện chủ nghĩa nhân đạo trong hồi kí Những ngày ấu thơ của Nguyên Hồng. Nhân vật chính trong đoạn trích này là bé Hồng. Bé ở trong những tình huống hết sức tội nghiệp: - Bố chết, mẹ phải đi bước nữa vì gia đình nhà chồng ruồng rẫy. - Bé Hồng phải sống nhờ họ hàng và bị hắt hủi, soi mói, tàn nhẫn. - Em thương mẹ, nhớ mẹ vô cùng mà phải xa mẹ.Bài viết
------------
II. Văn bản “Trong lòng mẹ” :
- Tóm tắt :
+ Chú bé Hồng có một tuổi thơ đầy bất hạnh: bố chết sớm vì nghiện ngập, mẹ vì cảnh cùng túng quá phải bỏ con đi tha hương cầu thực, chú sống với bà cô cay nghiệt.
+ Một hôm, bà cô gọi Hồng đến và hỏi có muốn vào Thanh Hoá với mẹ không. Nhận ra vẻ mặt rất kịch và tâm địa độc ác của bà cô, Hồng nén lại niềm thương nhớ mẹ và trả lời không muốn vào.
+Nhưng bà cô vẫn cố tình kể chuyện mẹ Hồng khốn khổ, đã có con với người khác làm cho Hồng đau đớn, thương mẹ và căm phẫn những cổ tục đã đầy đoạ mẹ mình.
+Gần đến ngày giỗ bố, trên đường đi học về, Hồng thấy bóng người ngồi trên xe kéo giống mẹ. Chú đã đuổi theo và khi nhận ra mẹ, Hồng đã oà khóc nức nở.
+ Hồng cảm thấy sung sướng và hạnh phúc vô cùng khi được ở trong lòng mẹ. Hồng thấy mẹ vẫn đẹp như ngày nào. Chú đã quên hết mọi lời xúc xiểm của bà cô.
- Bố cục: 2 phần
Phần 1: Từ đầu đến “Người ta hỏi đến chứ”
=>Cuộc đối thoại giữa người cô và chú bé Hồng
Phần 2: Còn lại
=>Cuộc gặp gỡ giữa bé Hồng và mẹ
Đọc – hiểu văn bản :
Câu 1 : Nhân vật người cô trong cuộc đối thoại với chú bé Hồng:
- Cử chỉ đầu tiên của người cô là đến bên Hồng cười và nói, tỏ vẻ quan tâm đến chú bé. Điều đáng quan tâm ở đây không phải là quan tâm, lo lắng, hay thông cảm mà nói( chú ý cái cười, một cái cười vô cùng giả dối, "rất kịch"). Thực ra chỉ là hành động đánh vào tâm lí trẻ con( xa mẹ đã lấu thì tất nhiên muốn gặp mẹ), để hàm ý khinh miệt mẹ Hồng
-Người cô liên tục hỏi, giọng vẫn ngọt. Bà ta đã cố tình nhấn mạnh chữ "phát tài" và ngân dài hai tiếng "em bé" để khắc sâu vào lòng Hồng, nỗi đau xa mẹ, cố ý để Hồng ruồng rẫy người mẹ của mình
-Khi thấy Hồng đã bật khóc nức nở, bà ta vẫn cứ "tươi cười kể chuyện" về người mẹ "ăn mặc rách rưới,..."cùng túng,... cố ý làm cho cháu mình phải đau khổ vì người mẹ.
=>Người cô là người lạnh lùng, độc ác, thâm hiểm, tàn nhẫn đến khô héo cả tình ruột thịt. Người cô chính là hiện thân của bất công trong thời xưa và những định kiến của xã hội.
Câu 2: Tình yêu mãnh liệt của chú bé Hồng với người mẹ bất hạnh:
a).Khi đối thoại với người cô:
-Khi thấy người cô nói có muốn vào chơi với mẹ không. Chus đã tưởng đến khuôn mặt rầu rầu của mẹ, chú rất thương mẹ, toan trả lời là có. Nhưng vốn nhạy cảm Hồng đã nhận cái cái cười "rất kịch" của người cô. Không muốn mẹ mình bị khinh miệt, bị những "rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến" chú bé đã kìm lòng và trả lời vô cùng tự tin.
-Rồi khi người cô cố tình khinh miệt mẹ chú qua lời lẽ ngọt ngào, Hồng đã bật khóc, nước mặt chảy ròng ròng. Không phải vì người mẹ đã bỏ chú mà sinh nở với người khác mà là thương mẹ sao lại sợ cái định kiến độc ác của xã hội.=> Người cô càng cô ý khinh miêt mẹ chú bao nhiêu, chú càng thương mẹ đến bấy nhiêu.
-Khi nghe người cô kể về người mẹ cùng túng, khổ cực Hồng đã nghẹn ứ khóc không nên tiếng. Và tình yêu mẹ đã lên đến đỉnh điểm của sự uất ức. Qua chi tiết " Giá những cổ tục...nát vụn mới thôi".
b) Khi đã gặp mẹ và ở trong lòng mẹ:
-Thoáng thấy mẹ, Hồng đẫ bối rối gọi.Hồng bối rối, run, lập cập, vội vã, vì đó chỉ là linh cảm, vẫn chưa biết xác thực đó có phải mẹ hay không. Hồng luôn khát khao tình mẹ, "như một người bộ hành ngã gục giữa xa mạc" khát khao gặp dòng suối mát.
-Khi gặp mẹ và ngồi trong lòng mẹ, sự sung sướng của Hồng đã lên đến cực đỉnh. Hồng đa oà khóc, những giọt nước mắt có chút tủi hận và cả sự sung sướng, mãn nguyện. Vì nỗi khao khát bao lâu đã được giải toả, được vỡ oà trong tiếng khóc. Hồng cảm nhận đc vẻ đẹp tuyệt vời của mẹ lúc bấy giờ. Hồng sung sướng đến mê man, mụ mị, cảm giăc bấy lâu mất đi mơn man khắp da thịt. Những câu nói mỉa mai của người cô tan đi, chìm nghỉm ngay tức khắc trước tình mẫu tử mãnh liệt.
*) Những rung động cực điểm của một linh hồn thơ dại.
=>Tình yêu thương bất diệt, thiêng liêng của Hồng đối với người mẹ bất hạnh.
Câu 3 : Chất trữ tình của văn bản : Chất trữ tình bộc lộ ở nội dung câu chuyên và nghệ thuật kể chuyện.
a-Về phương diện nội dung :
- Tình huống , hoàn cảnh đáng thương của hai mẹ con bé Hồng.
- Dòng cảm xúc tinh tế phong phú của bé Hồng trong cuộc đối thoại với bà cô và khi gặp mẹ trên đường đi học về.
b- Cách kể của tác giả :
-Kết hợp giữa kể và bộc lộ cảm xúc trong quá khứ.
-Xây dựng nhiều hình ảnh so sánh độc đáo đầy ấn tượng.
-Giong văn thiết tha, say mê.
Từ nhân xét trên có thể khẳng định :Nguyễn Hồng xứng đáng là nhà thơ trong lĩnh vực văn xuôi.
Câu 4 : Hồi ký là sáng tác thuộc nhóm thể tài ký, là một thiên trần thuật từ ngôi tác giả (tôi tác giả, không phải là tôi hư cấu ở một số tiểu thuyết, truyện ngắn), kể về những sự kiện trong quá khứ mà tác giả tham dự hoặc chứng kiến.
Hồi ký rất gần với nhật ký ở hình thức giãi bày, không dùng các thủ pháp cốt truyện, cách kể theo thứ tự thời gian, chú ý đến các sự kiện mang tính chất tiểu sử.
Câu 5 : Nguyên Hồng là nhà văn viết nhiều về phụ nữ và nhi đồng .Đây là những con người xuất hiện nhiều trong thế giới nhân vật của ông .
Nguyên Hồng dành cho phụ nữ và nhi đồng tấm lòng chan chứa thương yêu và thái độ trân trọng :Nhà văn diễn tả thấm thía nỗi cơ cực ,tủi nhục mà phụ nữ và nhi đồng phải gánh chịu thời trước .Nhà văn thấu hiểu vô cùng trân trọng vẻ đẹp tâm hồn đức tính cao quý của phụ nữ và nhi đồng .
Em tìm thêm cảm nhận chỉ ra tình cảm ,cái nhìn ấy của Nguyên Hồng qua đoạn trích được học -nhất là qua nhân vật bé Hồng và người mẹ bất hạnh của chú để dẫn chứng cụ thể hơn .
Soạn bài trong lòng mẹ
